Η Γνωσιακή Συμπεριφοριστική Ψυχοθεραπεία (ΓΣΘ) αποτελεί μία ψυχοθεραπευτική προσέγγιση, η οποία βασίζεται στη συνεργατική προσπάθεια μεταξύ του Θεραπευτή και του Θεραπευόμενου. Είναι δομημένη, βραχεία και επικεντρώνεται στο πρόβλημα του θεραπευόμενου.
Σύμφωνα με τη Γνωσιακή Θεραπεία, τα συναισθήματα και οι συμπεριφορές του ατόμου καθορίζονται από τον τρόπο που δομεί τον κόσμο. Δεν είναι τα γεγονότα αυτά καθαυτά που μας επηρεάζουν, αλλά το πως εμείς οι ίδιοι τα αξιολογούμε και σκεφτόμαστε για αυτά. Έτσι, πολλές φορές αναπτύσσουμε έναν δυσλειτουργικό τρόπο σκέψης για τον εαυτό μας, τις καταστάσεις που βρισκόμαστε ή τα γεγονότα που συμβαίνουν στη ζωή μας, με αποτέλεσμα να αντιμετωπίζουμε δυσκολίες στην καθημερινότητας μας, στην αλληλεπίδραση μας με τους άλλους και στο πως αντιλαμβανόμαστε τον εαυτό μας.
Αυτόματες Αρνητικές Σκέψεις:
Οι Αυτόματες Αρνητικές Σκέψεις είναι ερμηνείες που δίνουμε σε αυτά που συμβαίνουν τόσο γύρω μας όσο και μέσα μας. Είναι ασυνείδητες σκέψεις, οι οποίες προκύπτουν ασυναίσθητα όταν συμβαίνει κάποιο γεγονός και ασκούν άμεση επίδραση στα συναισθήματα και τη συμπεριφορά μας. Ένα παράδειγμα αυτόματης αρνητικής σκέψης είναι το εξής: “είμαι βαρετός, δεν ξέρω τι να πω. Οι άλλοι σκέφτονται ότι είμαι χαζός. Είμαι μια αποτυχία. Μάλλον δε με συμπαθούν”.
Τα κύρια χαρακτηριστικά τους σύμφωνα με τους Beck et al. (1985) είναι τα παρακάτω:
- Έρχονται αυθόρμητα κατά τη διάρκεια της ημέρας.
- Δεν είναι ρεαλιστικές.
- Παρότι δεν είναι ρεαλιστικές, την ώρα που τις σκεφτόμαστε, μας φαίνονται αξιόπιστες και λογικές.
- Μπορεί να είναι λέξεις, εικόνες ή και αναμνήσεις.
- Μας εμποδίζουν να ελέγξουμε τη συµπεριφορά µας και να την κατευθύνουμε όπως εμείς επιθυμούμε.
Σύνδεση ανάμεσα στις αυτόματες σκέψεις και το συναίσθημα:
Κάθε φορά που βιώνουμε κάποιο συναίσθημα, πίσω από αυτό υπάρχει μια σκέψη που ουσιαστικά το προκαλεί.
Διαφορετικές σκέψεις ή ερμηνείες κάποιου γεγονότος μπορούν να προκαλέσουν διαφορετικά συναισθήματα στην ίδια ακριβώς κατάσταση.
Σύνδεση ανάμεσα στις αυτόματες σκέψεις και τη συμπεριφορά:
Οι σκέψεις μας είναι στενά συνδεδεμένες με τη συμπεριφορά μας.
Ό,τι κάνουμε έχει μια ισχυρή επιρροή στις σκέψεις και τα συναισθήματά μας.
Πυρηνικές Πεποιθήσεις:
Οι αυτόματες αρνητικές σκέψεις, που αναφέρθηκαν παραπάνω, έχουν τις ρίζες τους στις πυρηνικές πεποιθήσεις, οι οποίες αποτελούν την βάση όλων των σκέψεών μας. Είναι οι θεμελιακές πεποιθήσεις που έχουμε για τον εαυτό μας, τους άλλους ανθρώπους ή τον κόσμο γενικότερα. Ένα παράδειγμα πυρηνικής πεποίθησης είναι το εξής: “δεν είμαι αγαπητός. είμαι άχρηστος“.
Μαθαίνονται από πολύ νωρίς στη ζωή μας, ως αποτέλεσμα των εμπειριών της παιδικής μας ηλικίας αλλά μπορεί να έχουν δημιουργηθεί και αργότερα στη ζωή μας λόγω κάποιας τραυματικής εμπειρίας που βιώσαμε.